دیدگاهی نظری به التقاط فرهنگی در ترجمه

تحقیق نظری حاضر به این منظور انجام شد که نوعی طبقه بندی برای دوگانگی در ترجمه و همچنین مدل نظری علّی برای پدید? التقاطی شدن و التقاط زدایی در ترجمه ارائه گردد و از این رهگذر ارتباط دوگانگی و التقاطی شدن و التقاط زدایی درترجمه، روندهای دوگانگی و تجلی آنها در ترجمه و نیز عناصر و جلوههای پدید? التقاطی شدن (چه متنی و چه غیر متنی) و التقاط زدایی و نیز در ترجمه روشن گردد. فراتحلیلِ بخش اول تحقیق این امر را روشن کرد که التقاطی بودن متن ترجمه به عوامل گوناگونی از جمله التقاط اجتماعی، قومی و فرهنگی نویسنده یا مترجم؛ برداشت خواننده؛ هنجارهای انتظاری؛ محدودیتهای زمانی و مکانی؛ هدف تولید یا بازتولید (برای مثال انکار، غنی سازی فرهنگی یا زبانی و یا میل به جلب نظر دیگری) و روند تولید یا بازتولید بستگی دارد. اما گاه پیش میآید که التقاطی بودن متن به هیچ کدام از این عوامل نیز بستگی ندارد و متأثر از امر دیگری است. ، نخست التقاطی شدن این گونه تعریف شد: «فرآیندی که منجر به دوگانگی قدرت، سوژه یا بافتار میشود یا فرآیندی که طی آن دوگانگی این سه عامل آشکار میشود یا افزایش مییابد.» سپس طبقه بندی روندهای دوگانگی در ترجمه ارائه شد. دوگانگی در ترجمه با توجه به عنصر معنی، متأثر از فرآیندهای استعاره، مجاز مرسل، از خودبیگانگی و سوءبازشناسی و با توجه به دخالت سوژه انسانی متأثر از ازخود بیگانگی امر خیالی، امر نمادین و فرهنگی و نیز روندهای دوگانگی مختص ترجمه از جمله روندهای دوگانگی بینافرهنگی و دوسویه و روندهای دوگانگی مربوط به رابطه نویسنده-مترجم نیز است. فرآیند دیگری که به دوگانگی در ترجمه دامن میزند، فرآیند تقلید متنی است که جزء جدایی ناپذیر فرآیند ترجمه است. متن ترجمه جلوه گاه روندهای دوگانگی، امر خیالی و تقلید متنی است و ازاینرو ترجمه متضمن التقاطی شدن متنی است. تقلید متنی تنها نوع تقلید در ترجمه نیست و تقلید ممکن است سوژه انسانی را نیز درگیر کند. غیر از تقلید، سوژه انسانی ترجمه، یا به عبارت دیگر مترجم، ممکن است دستخوش فرآیند پرخاشگری نیز شود که این فرآیند نیز به تشدید روندهای دوگانگی روانی مترجم میانجامد. از این رو التقاطی شدن در ترجمه تنها فرآیندی متنی نیست و سوژه انسانی نیز امکان دارد دستخوش التقاط شود. فرآیند التقاط زدایی سپس از دیدگاهی متنی این گونه تعریف شد: «فرآیندی که طی آن جلوه های متنی دوگانگی حذف میشوند یا برجستگی زبانی خود را از دست میدهند.» در سطح کلان، ممکن است متن هم شامل فرآیند التقاطی شدن و هم التقاط زدایی شود؛ تنها در تحلیل خرد است که میتوان فرآیندهای التقاط زدایی را بررسی کرد.